Park Narodowy Mesa Verde został założony w 1906 roku w celu ochrony dziedzictwa archeologicznego przodków ludu Pueblo, którzy mieszkali tutaj przez ponad 700 lat, od 600 do 1300 roku n.e. Dzisiaj park chroni około 5000 znanych stanowisk archeologicznych, w tym 600 siedlisk skalnych. To wyjątkowe miejsce jest wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO i jest jednym z najbardziej znanych i najlepiej zachowanych w Stanach Zjednoczonych.
Wyjątkowe stanowiska archeologiczne, wcześniej określane jako ruiny, w krajobrazie Mesa Verde świadczą o historii i dawnych tradycjach kulturowych Indian. Służą one jako namacalne ogniwo między przeszłością a obecnym stylem życia ludu Pueblo w południowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych. Przodkowie ludu Pueblo, znani również jako Anasazi, zbudowali te domy w skałach od końca XII do początku XIII wieku. Ponadto wiele prehistorycznych wiosek i znalezisk archeologicznych na szczytach gór jest związanych z pradawną przeszłością Ameryki Północnej.
Najbardziej znaczącą i intrygującą cechą Parku Narodowego Mesa Verde są siedziby w skałach. Przez około sześć wieków przodkowie ludu Pueblo zamieszkiwali szczyty gór, budując konstrukcje pod zwisającymi skałami Mesa Verde, od pojedynczych pomieszczeń magazynowych do całych wsi z ponad 150 pokojami. Dziesięciolecia wykopalisk i skrupulatnych badań ciągle pozostawiają wiele pytań bez odpowiedzi, ale pokazały nam, że starożytni ludzie Pueblo byli wykwalifikowanymi rzemieślnikami, których umiejętności i wiedza pomogły im przetrwać.
Polowanie, zbieractwo i uprawa rolnicza, takich jak kukurydza, fasola i dynia, były podstawowymi zajęciami starożytnych ludzi.
Ciężka susza trwająca od 1130 do 1180 roku n.e. spowodowała gwałtowny spadek liczby ludności w wielu częściach dorzecza rzeki San Juan, zwłaszcza w kanionie Chaco. Ludzie zaczęli coraz bardziej migrować do Mesa Verde, co spowodowało znaczny wzrost populacji w regionie i powstanie znacznie większych osad o liczebności od sześciu do ośmiuset osób. Ograniczyło to mobilność mieszkańców Mesa Verde, którzy wcześniej przemieszczali swoje domostwa w zależności od miejsca, w którym uprawiali żywność. Wraz z rosnącą populacją musieli inwestować coraz więcej wysiłku w rolnictwo. Wzrost liczby ludności przyczynił się również do masowej wycinki lasów, co zmniejszyło siedliska wielu dzikich roślin i zwierząt, od których zależeli mieszkańcy Mesa Verde. To jeszcze bardziej pogłębiło ich zależność od hodowanych roślin, które były podatne na suszę.
W 1285 roku n.e., po okresie społecznej i ekologicznej niestabilności spowodowanej serią poważnych i długotrwałych susz, ludzie opuścili ten obszar i przenieśli się na południe do regionów w Arizonie i Nowym Meksyku, w tym Rio Chama, Pajarito Plateau i Santa Fe.
Dziś Park Narodowy Mesa Verde daje wyjątkową możliwość zobaczenia starożytnych siedzib na własne oczy i zanurzenia się w atmosferę prymitywnego życia. Dla miłośników wędrówek park oferuje dobrze wytyczone szlaki, które pozwalają zwiedzającym w pełni docenić piękno tego obszaru.
